Leuk zo’n erfenis!

DSC_6783 zwart-witDe laatste weken heb ik veel tijd en aandacht besteed aan het afwikkelen van een privé erfenis die ik uit onverwachte hoek ontving. Het lijkt niet zo heel bijzonder maar ik weet dat veel mensen niet weten hoe het écht werkt. Vergeet alle verjaardagsverhalen, iedereen denkt te weten hoe het werkt maar de realiteit is uiteindelijk vaak heel anders.
Kan of moet je een erfenis zomaar weigeren als je wilt? Zo ja, hoe werkt dat en wat komt er allemaal bij kijken. Ik kan je vertellen, er komt veel meer bij kijken dan je zou denken. Het is een vaak een indrukwekkende combinatie van geld, gevoel en emotie.

Het klinkt misschien hard, maar overlijden (en dus plotseling geconfronteerd worden met een erfenis) kan duur zijn. Denk maar aan de kosten van een uitvaart die vaak niet gedekt zijn door een verzekering. Maar wat denk je van de kosten van de adviseur of notaris die de erfenis afwikkelt, alle openstaande rekeningen, de hypotheek die hoger is dan de waarde van de woning, etc. Met andere woorden: een erfenis kan ook tegenvallen!

Hoe om te gaan met de erfenis?
Op het moment van overlijden is vaak niet bekend hoe hoog de nalatenschap zal zijn.
Wie twijfelt over het feit of een erfenis een positief of negatief saldo zal hebben heeft de mogelijkheid om ‘beneficiair’ te aanvaarden. Je aanvaardt dan de erfenis alleen als er een positief saldo is.

Wanneer je vermoedt dat er meer schulden dan opbrengsten zijn is het belangrijk om niets te doen waaruit blijkt dat je de erfenis aanvaardt. Als je bijvoorbeeld goederen die je aanneemt of verkoopt vanuit de nalatenschap wordt dat direct gezien als aanvaarden van de erfenis (met alle gevolgen van dien).
Je mag wel zaken afhandelen die snel moeten gebeuren bijvoorbeeld de akte van overlijden aanvragen, de uitvaart regelen, de huur opzeggen, het huis leegruimen en de spullen opslaan. Veel meer niet! Het liefst nog samen met een onafhankelijk persoon.

De erfgenamen zijn altijd verantwoordelijk voor de uitvaart!
Hoeveel schuld iemand ook had of wie hij ook was, ieder mens verdient een waardige uitvaart. De natuurlijke erfgenamen zijn hier altijd (financieel) voor verantwoordelijk. Dit geldt ook als je de erfenis verwerpt. Als niemand de verantwoordelijkheid neemt voor de uitvaart regelt de gemeente normaal gesproken een sobere staatsbegrafenis. De gemeente zal daarna proberen de kosten alsnog op de erfgenamen te verhalen.

Is verwerpen van de nalatenschap slim?
Belangrijk is wel om je goed te beraden of je de erfenis daadwerkelijk zomaar wilt verwerpen. In het geval je een erfgenaam bent van iemand die je nooit hebt gekend of absoluut niet mocht, wordt al snel besloten om ‘te verwerpen’. Dat is niet altijd slim en misschien zelfs wel wat naïef.
De wet geeft je immers 3 maanden de tijd om te beslissen. In deze tijd mogen ook schuldeisers je niet lastig vallen. Gebruik deze maanden om te inventariseren wat de samenstelling van de erfenis is.

Als je beneficiair aanvaardt, wordt je wél gezien als erfgenaam. Er moet dan een boedelbeschrijving plaats vinden. Dat geeft vaak vreemde taferelen. Het kan namelijk betekenen dat je een boedelinventarisatie moet verrichten van iemand die je lange tijd (of zelfs nog nooit) hebt gezien in een omgeving die je helemaal niet kent. Uit deze inventarisatie moet blijken of er een positieve of negatieve nalatenschap is. Stel dat er zijn meer schulden dan baten zijn dan hebben de schuldeisers pech, jij bent hiervoor niet verantwoordelijk.

Verwerpen van de nalatenschap moet, evenals benificair aanvaarden, altijd gebeuren via de rechtbank. De rechtbank wil dan een overzicht ontvangen van alle bezittingen en schulden alsmede alle rechten en plichten binnen de nalatenschap. Een verstoorde relatie met de overledene is niet standaard een reden om te verwerpen. Bovendien zadel je je eigen kinderen en/of kleinkinderen met de problemen op, zij erven immers na jou. Ook dit kan je dan weer verwerpen, maar hiervoor moet je dan opnieuw naar de rechtbank.

Verwerpen bij een positieve nalatenschap kan ook!
Ook bij een positieve nalatenschap kan het soms aantrekkelijk zijn om de erfenis te verwerpen. Op deze manier kan een erfgenaam zijn/haar kind(eren) rechtstreeks van opa of oma laten erven, waardoor er maar éénmaal erfbelasting betaald hoeft te worden.

Een erfenis gedeeltelijk aanvaarden om schulden te omzeilen is onmogelijk. Alleen als iemand per testament een legaat toegekend krijgt (som geld, auto, schilderij, etc.) mag hij dit zonder meer aannemen, ook al zijn er schulden. Iemand die een legaat ontvangt is immers op dat moment nog geen formeel erfgenaam.
Als er veel schuldeisers zijn is er wel het risico dat het legaat toch aan je neus voorbij gaat. De schuldeisers gaan altijd voor op jouw legaat evenals de belastingdienst, uitvaartondernemer en de notaris die de nalatenschap regelt.

Blijf nadenken!
Deze bijzondere situaties komen meer voor dan je denkt. Het is belangrijk je goed in de materie te verdiepen als je hiermee te maken krijgt.
Zoals al eerder gesteld is het vaak een situatie waar geld, gevoel en emotie samen komen. Het rationeel denken is dan vaak ver weg. Probeer toch de situatie te blijven overzien en zorg voor een goede adviseur (het liefst een adviseur met kennis én ervaring). Dat laatste is vaak het meest belangrijke want in de praktijk komt er nog al wat trubbel op je af!

Reacties

  1. Jorgen zegt:

    Hoi Martien,

    Goede Blog over een voor vele mensen ingewikkeld onderwerp.

    Groet, Jorgen

Laat wat van je horen

*